‘Wij moeten goed voor onszelf zorgen om iets voor een ander te kunnen betekenen’

Interview met Irene de Vlaming

8 september 2020
 

Irene de Vlaming

Door de plotselinge coronacrisis was een grote groep mensen ineens zoekende naar een nieuwe dagstructuur. Hoe combineer je thuiswerken met het geven of volgen van een cursus of opleiding en de eventuele zorg en ondersteuning voor thuislerende kinderen? Wij vroegen het Irene de Vlaming. Zij staat als docent en supervisor dicht bij onze deelnemers en hulpverleners, en is zelf ook werkzaam als behandelaar. Wat ziet zij vanuit haar verschillende rollen zoal gebeuren?

Irene de Vlaming is klinisch psycholoog, psychotherapeut en supervisor VGCt. Zij is werkzaam in eigen praktijk en bij De Vruchtenburg-FortaGroep voor psychologische zorg bij kanker. Bij de RINO Groep is zij hoofddocent behandeling voor de GZ-opleiding Volwassenen & Ouderen regio Leiden en KP-jaargroepopleider. Zowel bij de GZ-opleiding als bij de KP-opleiding geeft zij les in medische psychologie en psychosociale oncologie.

Vertel eens over jouw ervaring met online onderwijs, welke verschillen merk je ten opzichte van de klassikale lessen?

‘Deelnemers zijn sneller gewend aan online lessen dan ik als docent. Terwijl ik mijn eerste les moest geven en dat best spannend vond, hadden zij al meerdere online lessen gehad en waren zij al meer comfortabel. Daarom is het goed om op tijd alle tips en tricks te leren.
 
Tijdens de les is de interactie anders: je moet actief mensen bevragen anders gebeurt er niets. En waar er tijdens een klassikale les vaak heel mooie, intense gesprekken ontstaan over de associatie met het vakgebied medische psychologie, lukt dat online minder omdat je niet continu op elkaar kan reageren. Je moet andere vormen gebruiken voor meer groepsdynamiek.’
 

Je geeft het vak medische psychologie, wat zie je op dit moment bij de medisch psychologen vooral gebeuren?

‘Veel ziekenhuispsychologen maakten een intensieve tijd door, want zij werden razendsnel onderdeel van een team waarop ze niet waren voorbereid. Los van de zorg die zij geven aan uitstromende (corona)patiënten op zorgafdelingen of in revalidatiecentra, zijn ziekenhuispsychologen, afhankelijk van de locatie, ook voorbereid geweest om in de vorm van peer support zorg te leveren aan collega’s die presteren onder werkdruk.
 
Vanuit het hele land zijn veel initiatieven gestart om als het ware een schil te vormen om de zorg voor als peer support niet genoeg zou zijn. Vanuit mijn werk is ook een interventieteam opgericht om psychologische zorg te bieden aan zorgverleners. Dat is tot nu toe nauwelijks nodig gebleken. Maar, we weten natuurlijk niet wat ons nog te wachten staat.’

'Het voordeel van thuiswerken is de extra tijd, al mis ik soms de reistijd om even bij te komen. Na een intensief gesprek ga ik daarom wel eens even vijf minuten buiten in de zon zitten.'

Irene de Vlaming

Hoe ga je in deze coronatijd zelf om met cliëntenzorg?

‘Zomaar van de een op de andere dag ben ik 100 procent overgestapt op beeldbel- en telefonische contacten. Eerlijk gezegd verbaast het me hoe goed het gelukt is om de behandelingen voort te zetten. Het scheelt natuurlijk ook dat iedereen wel de noodzaak voelde om een andere vorm te vinden. En natuurlijk is de ene cliënt digitaal beter onderlegd dan de ander, maar dat we allemaal zoekende waren, voelde juist ook weer verbindend. Ineens zijn behandelaren en cliënten volledig gelijkend, zoekende in de behandelvorm. Dat maakt ons meer menselijk.
 
De inhoud van de gesprekken is voor een deel meer gegaan over persoonlijke ervaringen in deze omstandigheden. Hoe ga je met deze moeilijke situatie om?  Hoe organiseer je een goede dagstructuur en werk je ondertussen aan herstel? Het accent van de gesprekken lag soms vooral op normaliseren en psycho-educatie.’

Hoe combineer je cliëntenzorg met je eigen thuissituatie?

‘Ik ervaar het als relatief makkelijk om thuis te werken. Mijn zoons zijn tieners en zitten graag op hun kamer. Wel doe ik de deur van mijn werkkamer dicht en voer ik vertrouwelijke gesprekken met een koptelefoon op. De jongens weten ook dat ze niet zomaar binnen moeten komen.
 
Het voordeel van thuiswerken is de extra tijd, al mis ik soms de reistijd om even bij te komen. Na een intensief gesprek ga ik daarom wel eens even vijf minuten buiten in de zon zitten. Wij als behandelaren moeten goed voor onszelf zorgen om iets voor een ander te kunnen betekenen.’
 

Hoe motiveer je deelnemers in deze tijd om alles voor elkaar te krijgen?

‘Als je continu binnen zit, thuiswerkt met of zonder kinderen, is het belangrijk dat je aandacht besteedt aan zelfzorg. Kleine ontspanningsmomenten zoals een onderonsje bij het koffiezetapparaat zijn er niet meer, terwijl dat soort momenten juist heel belangrijk zijn. Je kunt niet van jezelf of een ander verwachten alle uren alles te geven.
 
Mensen zitten er elke week of maand weer anders bij. Ik zag dat mijn supervisanten alle zeilen bijzetten om de boel recht te houden. Zij hadden niet alleen moeite met hun eigen uitdagingen, maar ook met cliënten die vastlopen door het coronavirus. Daarom bied ik supervisanten in coronatijd een extra luisterend oor. Ik vraag hen wat ze nodig hebben en besteed extra aandacht aan het belang van zelfzorg.’

'Online behandelen kan écht in het belang zijn van je cliënt en als hulpverlener wil je toch zorg leveren die het beste bij de cliënt past.'

Irene de Vlaming

Wat neem je voor jezelf mee uit deze coronatijd?

‘Waar ik eerst geen voorstander was van online behandelen, zie ik er nu de noodzaak van in. Het verrijkt zelfs ons behandelaanbod. Voor een deel van mijn cliënten, mensen met kanker, wil ik zelfs op deze manier door blijven gaan. Zij zijn vanwege hun ziekte soms minder flexibel en niet altijd in staat om naar de locatie te komen. Online behandelen kan écht in het belang zijn van je cliënt en als hulpverlener wil je toch zorg leveren die het beste bij de cliënt past.’

Wat wil je anderen meegeven?

‘We weten nog niet hoe de tijd er straks uitziet. Blijf vooral met elkaar praten en wees open over wat je aan deze situatie beleeft. Zorg dat je de ander laat merken dat je open staat en bereikbaar bent voor vragen. Dat verlaagt de drempel voor anderen om hulp te vragen als zij ergens zelf niet uitkomen. Vooral dan kun je anderen helpen hun ontwikkelingen door te laten lopen. En wees niet te streng, het hoort erbij om als professional je weg te vinden in deze bijzondere tijd.’