‘VG-sector heeft niet alleen behoefte aan superspecialisten’
Interview met Hanneke Kooiman
14 juni 2021
Mensen met een verstandelijke beperking stimuleren om hun leven waar mogelijk zelf vorm en betekenis te geven; dat is mensenwerk en maatwerk waar Gz-psychologen en orthopedagogen in de VG-sector nooit klaar mee zijn. Om hun visie, vakmanschap en vaardigheden op peil te houden, kunnen zij zich blijven ontwikkelen, zowel in de praktijk als met opleidingen. In gesprek met ASVZ-bestuurder Hanneke Kooiman over de ambities van de VG-sector en de uitdagingen die dat meebrengt voor professionals.
‘De impact van de coronamaatregelen was enorm, niet alleen voor cliënten, ouders en verwanten, maar ook voor de medewerkers’
Hanneke Kooiman
Zelfs het samen wandelen werd lastiger. Want zouden BOA’s wel geloven dat al die mensen echt tot één bubbel behoorden? ‘De impact was enorm, niet alleen voor cliënten, ouders en verwanten, maar ook voor de medewerkers’, zegt Hanneke Kooiman terugkijkend. ‘Zij konden de quarantainemaatregelen vrijwel niet uitleggen. Ook die anderhalve meter afstand was voor medewerkers vaak volstrekt niet haalbaar. Daardoor liepen zij veel risico op besmetting.’
Meer zeggenschap en eigen regie
Tegelijkertijd gingen medewerkers echter met veel creativiteit en flexibiliteit op zoek naar wat er nog wél verantwoord kon. ‘Zo zijn wij bijvoorbeeld de dagbesteding anders gaan invullen’, gaat de ASVZ-bestuurder verder. ‘We zullen nog wel even met dit soort aanpassingen bezig blijven door dat virus. Weliswaar is zo’n 90% van onze WLZ-cliënten inmiddels ingeënt, onder onze medewerkers is dat nog niet het geval (maar onbekend vanwege privacy). We zullen dus moeten blijven improviseren om ondanks de risico’s toch verbinding en nabijheid te bieden. Want dat staat voorop in onze zorg.’Bij Kooimans eigen instelling heeft de tevredenheid van cliënten, ouders en medewerkers minder geleden onder corona dan verwacht. ‘Gelukkig scoren we in het algemeen goed op betrokkenheid en bevlogenheid. We werken net als de gehele VG-sector aan het vergroten van de zeggenschap en eigen regie van cliënten. Op dat terrein zijn zeker nog stappen te zetten. Bijvoorbeeld door hen meer te betrekken bij allerlei basale keuzes die bepalend zijn voor hun dagelijks leven. Zitten zij op de bank terwijl alles voor hen wordt gedaan, of worden zij daar werkelijk bij betrokken? En hoe zorgen wij ervoor dat zij daarbij iets te zeggen krijgen over de invulling van de dag, zodat inderdaad die dingen gebeuren waar zij blij van worden. Vanuit dit soort vragen werken we heel concreet aan meer (mede)zeggenschap.’
Aandachtige zorg
Van veel zorgverleners vergt dit omdenken, omdat zij vanuit hun betrokkenheid graag zorgen voor cliënten. Kooiman: ‘Het kan ingewikkeld zijn om te vragen: wat wil je zelf, en hoe zou ik jou kunnen helpen dat te verwezenlijken? Juist dat is essentieel om de zeggenschap van cliënten te vergroten. In die ‘aandachtige zorg’ kan iedereen, dus ook onze professionals, zich altijd blijven ontwikkelen. Dat is 24/7 mensenwerk waarbij je iedere dag opnieuw met aandacht present moet zijn. Maar in de praktijk is dat best een uitdaging.’Om medewerkers en cliënten te stimuleren, staat talentontwikkeling hoog in het vaandel van ASVZ. Voor Gz-psychologen en orthopedagogen van de organisatie betekent dit dat zij gerichte bij- en nascholing kunnen volgen om zichzelf verder te bekwamen en met plezier aan de slag blijven.
'We hebben ook behoefte aan mensen met een masteropleiding die met een brede blik in de praktijk de goede dingen doen. Ook zij kunnen zich in de praktijk blijven ontwikkelen in de context waarbinnen ze werken.'
Hanneke Kooiman
‘Als gehandicaptenzorgorganisatie hebben we belang bij goed opgeleide professionals, die met een zichtbare beroepsidentiteit bijdragen aan kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven. Door hun academische opleiding hebben ze geleerd kritisch te kijken en met een bepaald abstractievermogen de werkelijkheid te toetsen aan onze mens- en zorgvisie: ligt datgene wat er gebeurt in lijn met wat we als zorgorganisatie willen, is dat in het belang van de cliënten, en wat kan of moet er eventueel anders of beter? Om die vragen te kunnen beantwoorden, moeten ze soms ook even een stap terug kunnen zetten en alles als betrokken buitenstaander kunnen bekijken. Dat is wat we vragen van deze professionals.’
Meer oog voor de praktijk
Tegen die achtergrond vindt Kooiman - die ook bestuurslid is van Stichting BoPP West Nederland (waar de BIG-opleidingen voor psychologen en pedagogen zijn ondergebracht) - dat de beroepsopleidingen te eenzijdig focussen op individuele diagnostiek en behandeling. Soms proeft Kooiman een onderschatting van wat deze professionals in de praktijk kunnen leren. ‘Vergeet niet dat hun vak deels in de praktijk wordt gemaakt, gekoppeld aan een specifieke context en de visie van een zorgorganisatie. Hoe komen ze vandaaruit met de begeleiders die ze ondersteunen tot anders handelen, waardoor cliënten uiteindelijk meer kwaliteit van leven ervaren? Dat is nogal een opgave. Ik zou het goed vinden als opleiders dit VG-praktijkperspectief meer zouden meenemen in hun opleiding.’Kooiman herkent zich dan ook niet in de geluiden dat masterpsychologen en masterorthopedagogen te weinig in huis zouden hebben om aan de slag te gaan in de VG-sector. ‘Echt, wij zijn niet gebaat bij alleen topspecialisten, die – ingegeven door wat de universiteit belangrijk vindt – op de vierkante meter alles weten over diagnostiek en behandeling’, benadrukt ze. ‘Daarnaast hebben we ook behoefte aan mensen met een masteropleiding die met een brede blik in de praktijk de goede dingen doen. Ook zij kunnen zich in de praktijk blijven ontwikkelen in de context waarbinnen ze werken. Dat is een uitstekende leerroute!’